این مسجد یا مسجد جهان نما یکی دیگر از شاهکارهای معماری هند است که به دستور شاه جهان ساخته شده است تا در کنار تاج محل و قلعه سرخ دهلی جزو آثار ماندگار شاه جهان در هند باشد که همگی شهرتی جهانی یافتند و جزو میراث های ثبت جهانی شده یونسکو قرار گرفته اند. مسجد جامع دهلی مهمترین مسجد هند و دهلی به حساب می آید این مسجد تا اواخر قرن بیستم میلادی بزرگترین و زیباترین مسجد جهان اسلام بود.
تاریخچه مسجد جامع دهلی
مسجد جامع دهلی ما بین سالهای ۱۰۶۰ تا ۱۰۶۶ در عرض ۶ سال به دستور شاه جهان پنجمین شاه سلسله گورکانیان هند ساخته شده است و در روز عید فطر ۱۰۶۶ هجری قمری مورد بهره برداری قرار گرفت این بنا دقیقاً روبروی قلعه سرخ دهلی در قسمت دهلی قدیم واقع شده است و جزو مراکز مهم مسلمانان در کشور هند محسوب می شود. ابن بطوطه مورخ مشهور این مسجد را بزرگترین مسجد جهان در آن عصر و یکی از نوادر روزگار خود معرفی می کند. این بنا هم همانند اکثر بناهای دهلی از مصالح ماسه سنگ قرمز و سنگ قرمز و مرمر سیاه و سفید که در هند آن زمان به وفور یافت می شد. ساخته شده است. ساختمان مسجد جامع دهلی دارای دو مناره و سه گنبد مرمرین اصلی و چند مناره و گنبد کوچک است.
مسجد جامع دهلی طرح طبقاتش بسیار شباهت ساختاری با موتی مسجد یا همان مسجد مروارید آگرا دارد. ولی در قیاس با موتی مسجد مسجد جامع دهلی بسیار بزرگتر و دارای دو طبقه می باشد. به علت وسعت مسجد و پروژه ساخت بعد از شاه جهان به مسجد اضافه گردید. امروزه پله های خارجی مسجد برای استقرار هنرمندان خیابانی و دکه های غذا فروشی استفاده می شود به عبارتی توسط آنها اشغال شده است !! و عصرها درب شرقی مسجد بازار ماهی و فروش مرغ می شود. پیش از جنگ ۱۸۵۷ استقلال هندوستان نزدیک در جنوبی مسجد یک مدرسه اسلامی قرار داشت که طی جنگ استقلال هندوستان کاملا تخریب شد. بازار بزرگ چندی چوک به معنای میدان نقره در قسمت شمالی این مجسد قرار داشت که توسط جهان آرا بیگم دختر شاه جهان ساخته شد و یادآور هنر و تمدن عصر گورکانیان هند است.
مسجد جامع دهلی رو به غرب ساخته شده است. این مسجد ۸۰ متر طول و ۲۷ متر عرض دارد. سقف این مسجد با سه گنبد پوشانده شده است که دو تا آن با مرمرهای سیاه و سفید کار شده است و یکی از گنبدها که گنبد بالایی است با طلا پوشانده شده است. مسجد ۲ محراب و حیاطی وسیع دارد سازه مسجد از سه طرف توسط ایوانهای طاقدار قوسی احاطه شده اند. بنای زیبای مسجد جامع دهلی به مدت ۶ سال به مدد ۵۰۰۰ کارگر ساخته شده است. دو منار مسجد جامع دهلی هر کدام دارای ۴۰ متر ارتفاع می باشند که هر کدام ۱۳۰ پله دارند و با مرمر سفید و ماسه سنگ قرمز فرش شده اند. البته مسجد جامع دارای چهار مناره دیگر هم در قسمت پشتی مسجد می باشد که از نظر طراحی به این دو مناره جلویی شباهت ساختاری دارند.
محوطه خارجی مسجد جامع شهر دهلی می‌تواند بیش از ۲۵ هزار نمازگزار را در خود جای دهد. این محوطه از طرف شرق، شمال و جنوب به سه ردیف پلکان منتهی می‌شود که همگی با ماسه سنگهای قرمز ساخته شده‌اند. درب شمالی مسجد جامع ۳۹ پله، در جنوبی ۳۳ پله و در شرقی که محل ورود خانواده سلطنتی بوده ۳۵ پله دارد. غیر از این سالن نیز، شبستان اقامه نماز دیگری در مسجد قرار دارد که حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع است و هفت ورودی قوس دار دارد. زیر گنبدهای مسجد سالنی قرار گرفته که ۱۰ ورودی قوس‌دار آن رو به سمت غرب است و دیوارهای مسجد جامع شهر دهلی تا ارتفاع کمر با مرمر پوشانده شده‌اند. کف مسجد با مرمر سیاه و سفید فرش شده و قسمتی که قرار است سجاده هر نمازگزار باشد با سنگهای مرمر مشخص شده‌است. این سجاده‌های مرمرین از نظر اندازه ۴۴/۹۱ سانتی‌متر در ۵۰ سانتی‌متر بوده و در مجموع گویی ۸۹۹ سجاده سیاه مرمرین در کف مسجد جایگذاری شده است.
ازجمله اشیاء باستانی که در این مسجد نگهداری می‌شود، قرآنی قدیمی است که روی پوست آهو نوشته شده است. سنگ نوشته های پارسی زبان این مسجد شهرتی جهانی دارند . در مسجد جامع دهلی مانند سایر مسجدهای شبه قاره سنگ نوشته های فارسی وجود دارد ۱۰ کتبیه فارسی بالای ایوان های ورودی مسجد جامع دهلی این سنگ نوشته ها، به زبان فارسی فصیح به خطّ نسخ نوشته شده و شامل ده خانه مربع مستطیل است. زبان نگارش فارسی دوره صفوی است که جملات با آیات قرانی در هم آمیخته است. و هر خانه ۴ سطر است. در بالای ورودی‌های قوسی شکل کتیبه‌هایی از مرمر سفید قرار داد که ۲/۱ متر طول و ۷۶ سانتی متر عرض دارد که روی آن با مرمر سیاه حکاکی شده‌است. روی این کتیبه‌ها تاریخ ساخت مسجد حک و از فضائل و سلطنت شاه‌جهان نقل شده است. این کتیبه‌ها به زبان فارسی و خط ثلث نورالله احمد است که در سال ۱۰۶۰ ه.ق به روش معرق سنگ اجرا شده است. سبک نگارش آنها همانند سنگ نوشته های تاج محل است. جالب است بدانید که در هند علاوه بر اینکه زبان فارسی زبان تکلم مردم بوده زبان مذهب اسلام هم بوده و قرآن در این مناطق به زبان فارسی در دسترس مسلمانان بوده است.
لینک مسجد جامع شهر دهلی در سایت ویکی پدیا : کلیک کنید
لینک مسجد جامع شهر دهلی در سایت توریسم دهلی هند : کلیک کنید
برای مشاهده تور هند روی لینک کلیک کنید
برای کسب اطلاعات درباره هتل های هند روی لینک کلیک کنید
برای کسب اطلاعات درباره دیدنی های هند روی لینک کلیک کنید
عکس های زیبایی از مسجد جامع دهلی هند :
